Czas na Archiwum: Tajni radcy, guldeny i sanktuarium

Żyrowa, Krępna, Jasiona, Oleszka czy Góra św. Anny to piękne tereny, po których lubią wędrować nie tylko Opolanie. Nie każdy wie, że te ziemie pod swą pieczą miał znamienity ród von Gaschin.

Jak pisze Roman Sękowski w Herbarzu szlachty śląskiej. T. II: D-G, w I poł. XVI w. na Górny Śląsk przybył Mikołaj Gaszyński z Gaszyna. Wżenił się dobrze, głowę do interesów miał bystrą. W efekcie w II. poł. XVI w. w jego posiadaniu był już Kietrz, który pozostał siedzibą rodu do 1879 r. Potomkowie mieli zmienne szczęście, lecz Fortuna sprzyjała, zwłaszcza braciom: Mikołaj Karol był komturem komandorii joannitów (1626-1641); Melchior Ferdynand kanclerzem i starostą księstwa opolsko-raciborskiego (1636-1652), w 1633 otrzymał tytuł hrabiego dziedzicznych ziem Habsburgów; ufundował klasztor franciszkanów oraz sanktuarium na Górze Św. Anny (1657); Johann Georg, będąc starostą księstwa opawskiego, był również radcą cesarza; Joachim osiadł w Czechach.

Georg Adam Franz von Gaschin, syn Johanna Georga i Anny Marie von Oppersdorff, urodził się w 1643 r. w Hlucinie. W młodości odbył podróż edukacyjną po europejskich uczelniach, m.in. w Leuven czy w Padwie. Po wuju Melchiorze odziedziczył znaczny majątek: Żyrową, Krępną, Jasionę, Oleszkę, Górę Św. Anny, Polską Cerekiew, Cisek, Hlucin i Kietrz. Stał się jednym z najbogatszych arystokratów na Górnym Śląsku. Pełnił wiele ważnych funkcji publicznych: już w trakcie edukacji był tajnym radcą cesarza Leopolda I, później sędzią i namiestnikiem księstwa opolsko-raciborskiego, komornikiem cesarskim, wreszcie hetmanem krajowym. Ożenił się z Marią Józefą hrabiną Saurau, a po jej śmierci z Marią Izabelą von Lobkowitz. Ufundował murowany kościół na Górze św. Anny, konsekrowany w 1673 r. Rozpoczął budowę kalwarii, wzorowanej na Drodze Krzyżowej w Jerozolimie. Realizację zamysłu powierzono włoskiemu architektowi mieszkającemu w Opolu – Domenico Sighno. Budowa pochłonęła 100 tys. guldenów reńskich i zakończono ją 24 lipca 1709 r. Georg Adam von Gaschin był dobrym zarządcą odziedziczonego majątku, który powiększył m.in. o Bodzanowice, Ciężkowice, Witosławice, Grzędzin, Dzielów, Łaniec, Chrósty i Wronin. Zmarł w 1719 r.
W XVI w. Gaschinowie zbudowali w centrum Kietrza pałac, w którym mieszkali do XVIII w. Od końca XIX w. był on własnością rodziny Henckel von Donnersmarck. W l. 1930-1940 mieściła się tam szkoła im. św. Wincentego Pallotiego. Zniszczenia wojenne były tak duże, że nie został odbudowany. Zachowały się jedynie piwnice oraz fragmenty murów parteru.

fot. Fasada pałacu rodu von Gaschin w Kietrzu – Archiwum Państwowe w Opolu, sygn. 451496

Maria Leśniowska, Beata Śliwińska

Najnowsze artykuły