Gród na opolskim Ostrówku odsłoni swoje tajemnice. Przybliżamy historię [ZDJĘCIA]
To już pewne. Z inicjatywą powstania średniowiecznej ekspozycji edukacyjno-historycznej wystąpił prezydent Opola, Arkadiusz Wiśniewski, a wspierać go będą przedstawiciele wojewody opolskiej oraz marszałka województwa opolskiego.
Ostrówek był grodem z potężnym wałem obronnym i fosą, założonym przez wojów piastowskich księcia Mieszka I, położonym w miejscu, gdzie obecnie znajduje się amfiteatr, Wieża Piastowska i parking przed lodowiskiem Toropol. Stanowił prapoczątek Opola. Zorganizowane społeczności żyły tam dużo wcześniej. Z wykopalisk wynika, że już w czasach późnorzymskich, w pierwszych czterech wiekach naszej ery, wytapiano w tym miejscu żelazo z rudy darniowej.
20 grudnia podpisano porozumienie o współpracy w tej sprawie z wojewodą opolską, Moniką Jurek oraz wicemarszałkiem województwa, Zbigniewem Kubalańcą. Strony zadeklarowały współdziałanie w zakresie opracowania koncepcji merytorycznej ekspozycji na terenie Ostrówka z uwzględnieniem źródeł naukowych i wyników badań archeologicznych, a także realizację konkursu architektonicznego na podstawie opracowanej koncepcji. Celem wspólnej inicjatywy jest utworzenie ekspozycji w miejscu, w którym odkryto pozostałości grodu wczesnośredniowiecznego.
– Czas nie jest przypadkowy. W przyszłym roku obchodzimy przecież tysiąclecie królestwa polskiego, to bardzo ważna data dla Polaków. To wtedy jako symbol uniezależnienia Bolesław Chrobry założył na głowę koronę. Przy tej okazji przypomnimy piękną historię, która wbrew pozorom wcale nie jest lokalna, a europejska. W okresie międzywojennym Niemcy rozebrali zamek Piastowski. Usuwając fundamenty odkryto pozostałości grodu piastowskiego. Potem to wszystko zasypano i w tym miejscu wybudowano urząd wojewódzki, a po latach raz jeszcze wrócono do tamtych znalezisk, docierając do setek tysięcy rzeczy, które ponad wszelką wątpliwość potwierdzają, że w tym miejscu znajdował się piastowski gród z czasów Mieszka I. Na terenie Polski nie ma drugiego tak świetnie udokumentowanego miejsca przypominającego początki naszego kraju. Chcemy to pokazać, a kluczem jest oczywiście udokumentowanie wszystkiego. Spora część tego historycznego miejsca jest m.in. pod parkingiem z tyłu urzędu wojewódzkiego oraz pod zieloną trawą za Narodowym Centrum Polskiej Piosenki. Tam powstanie specjalny pawilon, w którym pokażemy wszystkie odkryte pamiątki – tłumaczył prezydent, Arkadiusz Wiśniewski.
Gród Piastowski na Ostrówku zbudowano na północnym cyplu wyspy Pasieka, na podmokłych terenach w pobliżu dogodnej przeprawy przez Odrę. Był on początkowo przede wszystkim ośrodkiem władzy i odgrywał ważną rolę militarną. W grodzie przebywał przedstawiciel księcia oraz stacjonowała drużyna złożona z kilkudziesięciu wojów wraz z ich rodzinami i ludnością służebną.
– Już w 1998 roku były pierwsze przymiarki do tego, aby zrealizować to wspaniałe przedsięwzięcie. Teraz rolą urzędu wojewódzkiego jest to, aby zamienić się gruntami i udostępnić teren parkingu między Muzeum Polskiej Piosenki, a urzędem wojewódzkim. Oczywiście w kolejnym porozumieniu właśnie to zrobimy – powiedziała wojewoda opolska Monika Jurek.
Podczas wieloletnich badań archeologicznych odkryto drewniane konstrukcje grodu i ogromną ilość przedmiotów, które pozwalają nam poznać historię powstania grodu, rozplanowanie zabudowy, wyposażenie domów, a także życie codzienne oraz wierzenia ówczesnych mieszkańców. Część przedmiotów znalezionych podczas wykopalisk znajduje się na wystawie w Muzeum Śląska Opolskiego.
Jest tylko kilka miast w Polsce, które swoimi korzeniami sięgają pierwszego tysiąclecia. Wśród nich Opole. Gród i podgrodzie w miejscu Opola istniały już w IX wieku. Pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 845 roku z noty anonimowego Geografa Bawarskiego. Kronikarza, który najpewniej przygotował ją dla Ludwika Niemieckiego. W dokumencie tym Geograf pisał m.in. o Opolinach, których można uznać za praprzodków Opolan.
We wczesnym średniowieczu Ostrówek stanowił miejsce dogodnej przeprawy przez oba ramiona Odry. Odgrywał wówczas rolę podgrodzia dla obronnego grodu położonego na Pasiece. Mieszkańcami grodu na Ostrówku było plemię Opolan. Najstarsza osada na dzisiejszym opolskim Ostrówku powstała w VIII i IX wieku. Ich osada prawdopodobnie stanowiła centralny ośrodek wśród 20 grodów, które w połowie IX wieku przypisano plemieniu Opolan. Gród zajmował około trzy czwarte hektara powierzchni. W drewnianych domach żyło kilkudziesięciu wojów wraz z rodzinami, w sumie około 100-200 osób. Zdaniem badaczy drewniano-ziemne wały obronne miały około 280 metrów obwodu, około 10 metrów szerokości, a wysokie były na 8 do 15 metrów. Znaleziono tam tysiące fragmentów glinianych i drewnianych naczyń, biżuterii, drewnianych łódeczek – zabawek, kości zwierzęcych, narzędzi, broni, oprzyrządowania jeździeckiego, a nawet fragmenty ubrań, obuwia i ozdób. Takich choćby, jak krzyżyk z brązu.
Po powstaniu w XIII w. na miejscu grodu murowanego zamku Piastów opolskich, Ostrówek nie został włączony do dóbr zamkowych. Należał do miasta, tworząc jedno z czterech przedmieść lokacyjnego Opola. Przez Ostrówek z kierunku zachodniego prowadziła droga do miasta przez Bramę Odrzańską, zwaną też Wrocławską lub Nyską. Przedmieście wykorzystywano również jako punkt przeładunkowy w transporcie lądowym i rzecznym. Miasto urządziło tu swój skład towarów (m.in. żelaza i miedzi), za korzystanie z którego pobierało opłaty. Z powodu ograniczenia przestrzennego teren Ostrówka charakteryzował się niewielką zabudową. W końcu XVI i początkach XVII w. było to 10–11 domów.
– To będzie nie tylko atrakcja turystyczna, ale pokazanie wszystkim przodków i założycieli Opola. Samorząd województwa opolskiego gotowy jest także na wkład finansowy, który pomoże zrealizować to przedsięwzięcie. Prezydenta będziemy wspierać na każdym etapie tego projektu – dodaje wicemarszałek województwa opolskiego Zbigniew Kubalańca.
