Niezwykłe historie opolskich ulic (18): Łangowskiego  – mała ulica wielkich ludzi

Pierwszy imiennik tej ulicy był wybitną postacią związaną z Opolem. Obecny równie zasłużonym obywatelem miasta. Mowa o burmistrzu pruskim Opola Leopoldzie Augustinim, który zmarł 184 lata temu i Janie Łangowskim, znanym dziennikarzu m.in. Trybuny Opolskiej i Radia Opole.

Burmistrz z zasługami

Friedrich Wilhelm Leopold Augustini urodził się w Dobrodzieniu. Po 22 latach pracy urzędowej w Rybniku, 5 lipca 1816 roku został wybrany przez Radę Miasta Opola burmistrzem. Mimo ewangelickiego wyznania wybrany został z trójki kandydatów, co świadczy o jego wielkiej popularności w mieście zamieszkałym w ¾ przez katolików. Przez ćwierć wieku rządów bardzo przysłużył się miastu i nic dziwnego, że doczekał się ulicy nazwanej swoim imieniem. Było to w 1902 roku, 61 lat po śmierci.

Podczas jego urzędowania liczba ludności Opola wzrosła aż o 72 procent (z 4 050 w 1816 roku do 6 969 w roku 1840). To właśnie za jego rządów zdecydowano się rozebrać stary i wybudować nowy ratusz (wzorowany na Palazzo Vecchio we Florencji), a także rozebrać mury miejskie, odnowić „most przed bramą Odrzańską“, wybudować gimnazjum i nowy gmach rejencji. Lista jest zresztą dłuższa, bo to w jego czasach powstała także pierwsza biblioteka publiczna (1824), a trzy lata później oświetlono miejskie ulice 17 latarniami. Augustinie zmarł w Opolu 10 kwietnia 1841 roku i tutaj został pochowany, choć nie znamy dokładnego miejsca.

Syn wiejskiego listonosza

Zanim przyszedł czas na Jana Łangowskiego, po II wojnie światowej ulicy nadano nazwę kierunkową od pobliskich Łubnian. Łangowskim ulicę ochrzczono 30 października 1956 roku. Patron urodził się 4 lutego 1904 w Zakrzewie na ziemi złotowskiej w V Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech. Pochodził z biednej rodziny wiejskiego listonosza. Dzięki wsparciu ks. Bolesława Domańskiego zyskał dobre wykształcenie Po przeprowadzeniu się do Opola został od 1 stycznia 1931 naczelnym redaktorem opolskich „Nowin Codziennych”, na łamach których walczył o patriotyzm i prawa ludu śląskiego. Podczas pracy w Opolu, w 1934 roku, ożenił się z Wandą Gozdek, z małżeństwa wkrótce urodziło się dwoje dzieci. W tym okresie był jedynym polskim dziennikarzem pracującym na Śląsku, który był członkiem Reichsverband der deutschen Presse. Od 1934 roku jak pisał Łangowski. „Gazeta mogła wychodzić tylko wtedy, kiedy jej redaktor był członkiem związku” – wspominał. Zwłaszcza w okresie hitlerowskim redakcja gazety często spotykała się z interwencjami władz niemieckich, skutkującymi konfiskatą nakładu, rewizjami czy powodowaniem trudności w normalnym funkcjonowaniu gazety (np. poprzez blokowanie korespondencji).

– Prowadził prężnie redakcję „Nowin Codziennych” oraz wydał wspomnienia „Moja droga do Opola” w publikacji „Pamiętniki Opolan” – dodaje prezes Stowarzyszenia Rodło Opole, Katarzyna Mazur-Kulesza.

Śmierć pod wpływem silnych emocji

Po wybuchu II wojny światowej już w pierwszych dniach września został aresztowany i uwięziony przez hitlerowców w obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie, gdzie przebywał aż do końca wojny.

Wrócił do Polski w sierpniu 1945 roku. Odnalazł dzieci, wychowywane przez teściową, której pomagała wnuczka – córka siostry Wandy Łangowskiej – Wanda Idaszek. W 1946 roku poślubił siostrzenicę pierwszej żony, a z ich związku urodziły się dwie córki. Do pracy dziennikarskiej powrócił w 1946 roku, z początku w Zielonej Górze, następnie już na Górnym Śląsku. W 1949 roku został kierownikiem oddziału „Dziennika Zachodniego” w Opolu. Współpracował m.in. z redakcją Trybuny Opolskiej oraz Radia Opole. Zmarł nagle, 23 grudnia 1953 roku, nazajutrz po obejrzeniu wystawy fotograficznej „Oświęcim oskarża”, w którym zginęła jego pierwsza żona. Według relacji jego przyjaciela Stefana Chmielnickiego: „śmierć mogła być związana właśnie z silnymi emocjami związanymi z tą wystawą”.

Pochowany na cmentarzu przy ul. Wrocławskiej, w 1986 roku ekshumowany i pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu na Półwsi.

Dariusz Król

Korzystałem m.in. z: Jan Łangowski: Moja droga do Opola [w:] Pamiętniki Opolan, Kraków 1954 oraz Antoni Maziarz, Jan Łangowski (1904-1953). Opolski dziennikarz i działacz narodowy [w:] Opolanie znani i nieznani. Okres międzywojenny, red. A. Dawid.