Zdrowie to nie tylko brak choroby [rozmowa]
7 kwietnia przypada Światowy Dzień Zdrowia WHO. Ma na celu zwrócenie uwagi, że zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu. W skrócie zdrowie to nic innego jak dobre samopoczucie. O holistycznym podejściu do tematu zdrowia mówi dr Agata Kulkowska – Gaj z Centrum Zdrowia w Opolu*.
W powszechnej świadomości pacjent to osoba ze zdiagnozowaną chorobą, która zgłasza się do lekarza po lekarstwa, L-4 lub skierowanie do specjalisty i szpitala. Co Pani zdaniem oznacza pełna holistyczna opieka medyczna?
Dr Agata Kulkowska – Gaj: Zdrowie, zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), to stan pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu, a nie tylko brak choroby czy niepełnosprawności. Oznacza to, że zdrowie nie ogranicza się jedynie do sprawności ciała, ale obejmuje również aspekty psychiczne i społeczne. Dobrostan fizyczny to prawidłowe funkcjonowanie organizmu, brak bólu i chorób, a także odpowiednia kondycja fizyczna. Zdrowie psychiczne to zdolność do radzenia sobie ze stresem, utrzymania równowagi emocjonalnej oraz pozytywnego podejścia do życia. Z kolei dobrostan społeczny oznacza satysfakcjonujące relacje międzyludzkie, poczucie przynależności i bezpieczeństwa w społeczeństwie.Taka holistyczna koncepcja zdrowia podkreśla, że zdrowy człowiek to nie tylko osoba wolna od chorób, ale również jednostka spełniona, zrównoważona emocjonalnie i funkcjonująca w harmonii z otoczeniem.
Czy z koncepcji opieki holistycznej nad pacjentem wynika, że pacjent otrzyma od lekarza poradę w każdym obszarze swoich niedomagań, pamiętając że im starszy człowiek tym jest ich więcej ?
Lekarz, w szczególności lekarz rodzinny, pełni kluczową rolę w dbaniu o zdrowie pacjenta, nie tylko poprzez diagnozowanie i leczenie chorób, ale także poprzez wspieranie jego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu. W podejściu holistycznym lekarz nie skupia się wyłącznie na objawach, ale traktuje pacjenta jako całość – uwzględniając jego ciało, umysł i otoczenie społeczne.Ogromną rolę w holistycznym podejściu do pacjenta gra umiejętność podejmowania rozmowy na nawet najtrudniejsze tematy dotyczące nie tylko zdrowia i choroby, ale również stanu psychicznego naszych podopiecznych, ich samopoczucia, oczekiwań i obaw względem ich stanu zdrowia, procesu diagnostycznego i leczniczego, a także aspektów ich życia codziennego, które mają wpływ na samopoczucie i dobrostan chorego. Jako lekarze staramy się przede wszystkim zapobiegać schorzeniom, prowadząc programy profilaktyczne, zachęcając do szczepień ochronnych a także do wykonywania badań przesiewowych. Staramy się poprzez rozmowę i odpowiadanie na pytania pacjentów wspierać zdrowy styl życia, aktywność fizyczną oraz zachęcamy do unikania używek. Poprzez nawiązywanie więzi z pacjentem i całościowe traktowanie problemów zdrowotnych pomagamy w zakresie możliwym do osiągnięcia dla indywidualnej jednostki polepszyć stan fizyczny i psychiczny oraz funkcjonowanie w społeczeństwie. Jak wspomniałam wcześniej na równi ze zdrowiem fizycznym istotne dla nas jest zdrowie psychiczne pacjenta. Poświęcając odpowiednią ilość czasu rozpoznajemy i leczymy zaburzenia sfery psychiki – takie jak np. depresje i lęki. Dzięki holistycznemu podejściu wspieramy pacjentów w radzeniu sobie z trudnościami życiowymi i stresem, w razie potrzeby współpracując z psychologami oraz terapeutami.
Lekarz z holistycznym nastawieniem do pacjenta musi posiadać szeroki zakres kompetencji społecznych, by nie tylko zbadać, wypisać receptę i postawić diagnozę, ale także doradzać i wskazywać jak dbać o zdrowie?
Pacjentom, którzy tego potrzebują staramy się ułatwić dostęp do grup pomocowych, organizacji i systemów wsparcia społecznego, udzielamy informacji dotyczących miejsc, gdzie mogą uzyskać pomoc w codziennym funkcjonowaniu. Może być to m.in. MOPS, GOPS czy PFRON. W naszej codziennej pracy, poznający naszych pacjentów i ich sytuację życiową możemy wspomóc ich edukacją w zakresie profilaktyki zdrowotnej, a także wspomóc rodziny w uczeniu się opieki nad pacjentami z chorobami przewlekłymi. Holistyczne podejście lekarza nie tylko poprawia skuteczność leczenia, ale także pomaga pacjentowi osiągnąć lepszą jakość życia. Współpraca między pacjentem a lekarzem, oparta na empatii i indywidualnym podejściu, jest kluczowa dla pełnego zdrowia i dobrostanu.
*Agata Kulkowska-Gaj – specjalista chorób wewnętrznych oraz medycyny rodzinnej w Centrum Zdrowia w Opolu. Prezes Opolskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej
