Kopernik byłby zadowolony

Obserwatorium Astronomiczne w Opolu? Jak się okazuje to nie aż taki kosmiczny pomysł, co udowodnili w Publicznym Liceum Ogólnokształcącym nr I im. Mikołaja Kopernika. O niecodziennej inwestycji rozmawialiśmy z Małgorzatą Cyparską i Dariuszem Gallą, pracownikami szkoły.

 

– Skąd wziął się pomysł na zbudowanie obserwatorium?

– M.C.: Kopuła astronomiczna to pomysł naszego nauczyciela fizyki, pana Dariusza Galli, który prowadzi również Koło Astronomiczne dla uczniów zainteresowanych fizyką i astronomią. Celem przedsięwzięcia było wzbogacenie zajęć oraz ułatwienie uczniom poszerzania wiadomości z fizyki i astronomii, rozwijanie ich logicznego myślenia oraz spostrzegawczości. Chodziło również o wykorzystanie na zajęciach takich form pracy z uczniami, aby zwiększyć ich aktywność poznawczą, umożliwić im doświadczanie w gromadzeniu informacji, zwiększyć ich samodzielność uczenia się. Wszystko po to, aby uczestniczący w zajęciach mogli korzystać z różnych źródeł wiedzy, zdobyć nowe doświadczenia, stać się twórczy, rozwinąć swoje zdolności i zainteresowania. Ten innowacyjny projekt spotkał się z przychylnością dyrektor szkoły, pani Bernardy Zarzyckiej, która od samego początku entuzjastycznie podeszła do całego przedsięwzięcia. Jednak sam pomysł to nie wszystko, dopiero próba realizacji całego przedsięwzięcia pokazała jak długa, kręta i niełatwa droga prowadzi do realizacji całości.

– Ile minęło czasu od pomysłu do realizacji?

– M.C.: Sam pomysł zrodził się w 2020 roku. Wówczas rozpoczęliśmy poszukiwania firmy, która podjęłyby się jego realizacji. Jak się szybko okazało, nie było to takie proste. Dodatkowo zaczęła się pandemia, która spowalniała wszelkie próby nawiązania współpracy z przedstawicielami mniejszych przedsiębiorstw i skutecznie blokowała wszelkie próby pozyskiwania specjalistycznych części do kopuły czy teleskopu.

 – Dlaczego wybraliście formułę Budżetu Obywatelskiego?

– M.C.: Brak środków własnych na tak duże przedsięwzięcie i pandemia, utrudniająca pozyskiwanie środków finansowych na tego typu inicjatywy, doprowadziły nas do pomysłu szukania sfinansowania projektu z Budżetu Obywatelskiego. I tak złożyliśmy wniosek. Dzięki dużemu poparciu przez społeczność szkolną (uczniowie, nauczyciele, pracownicy liceum), a także dzięki przychylności mieszkańców, udało nam się otrzymać środki na realizację przedsięwzięcia z budżetu na rok 2021.

– Jak zareagowali na ten pomysł rodzice i uczniowie?

– D.G.: Kopuła astronomiczna wzbudza od początku wiele emocji. Uczniowie i rodzice mają bardzo stereotypowe wyobrażenie na temat obserwacji astronomicznych. Dla większości to coś podobnego do obserwacji przez lornetkę. Tymczasem nie jest to takie proste. Po pierwsze jest to kopuła automatyczna z teleskopem sterowanym zdalnie. Nikt nie musi wspinać się na dach, żeby dokonać obserwacji. Wszystko sterowane jest z nowoczesnej pracowni fizycznej na 1 piętrze. W związku z tym bezpośrednie przykładanie oka do okularu teleskopu trzeba zastąpić kamerą. Kamera musi posiadać możliwość ustawiania ostrości, teleskop trzeba nakierować na obserwowany obiekt też zdalnie, a za tym wszystkim musi nadążać obracająca się kopuła. Do tego, kiedy już wycelujemy w obserwowany obiekt, trzeba nadążać za obracającą się ekliptyką, bo w teleskopie ten ruch widoczny jest aż nadto. Każda z tych czynności sterowana jest osobną aplikacją. W kopule znajduje się komputer, który zawiaduje całą automatyką. Niestety nic nie dzieje się samo. Obserwacje za pomocą takiego sprzętu wymagają sporo cierpliwości i trochę umiejętności. A wracając do tego, co o tym wszystkim sądzą rodzice i uczniowie. Uczniowie będą mieli już wkrótce okazję samodzielnie zakosztować uroków obserwacji w ramach organizowanych Nocy astronomicznych. Dla rodziców natomiast jest to świadectwo tego, że nasza szkoła nie bez przyczyny nosi imię Mikołaja Kopernika. Charakterystyczna sylwetka kopuły astronomicznej jest elementem wyróżniającym Publiczne Liceum nr I spośród innych szkół w Opolu.

– Od kiedy będzie można korzystać z obserwatorium?

– D.G.: Obserwatorium już działa. Niestety obsługa nie jest prosta, więc nie można jej przekazać każdemu chętnemu. Uczniowie liceum w ramach koła astronomicznego poznają tajniki astronomii i techniki obserwacji. Potrzeba tu dużo precyzji i cierpliwości. Korzystanie z teleskopu można udostępnić jedynie osobom potrafiącym zawiadywać aplikacjami sterującymi obserwatorium. Możliwości teleskopu są spore, ale niestety zanieczyszczenie światłem miasta utrudnia obserwacje głębokiego kosmosu. Musimy zadowolić się obrazami Słońca, Księżyca, planet i ich księżyców. Dla popularyzacji astronomii wśród młodzieży to już sporo.

– Jakie są plany na wykorzystanie obserwatorium?

– D.G.:  Co do planów, to z pewnością wykorzystanie zdjęć i filmów wykonanych podczas obserwacji na lekcjach, zajęcia obserwacyjne w ramach koła astronomicznego, a także współpraca z innymi placówkami edukacyjnymi przy popularyzacji astronomii wśród uczniów. Można także wykonywać dzienne obserwacje Słońca. Teleskop wyposażony jest w dobrej klasy filtr umożliwiający wgląd w naszą najbliższą gwiazdę.

 

Rozmawiała Aleksandra Śmierzyńska
Wywiad ukazał się w grudniowym numerze “Opole i kropka”.