To wtedy narodziła się Solidarność

31 sierpnia 1980 roku w sali BHP Stoczni Gdańskiej podpisano porozumienie pomiędzy Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym reprezentującym ponad 700 zakładów oraz delegacją rządową. Kwestią sporną było zwolnienie więźniów politycznych, czego domagał się Lech Wałęsa. W powszechnej opinii były to narodziny polskiej Solidarności. W Opolu z tej okazji świętowano dzisiaj 43-rocznicę tamtych wydarzeń.

Sierpień 1980 roku to czas, który odcisnął największe piętno na historii Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i realnie wpłynął na późniejszą historię Polski. Zapamiętany został z powodu strajków na Wybrzeżu.

To wtedy narodził się trwający 15 miesięcy okres względnej wolności w komunistycznym państwie i powstał ruch robotniczy i ruch społeczny, który wkrótce przeistoczył się w 10-milionowy NSZZ Solidarność. Sierpień 1980 był impulsem do przemian systemowych, które w ostateczności doprowadziły do upadku PRL i innych krajów demokracji ludowej z bloku wschodniego, odzyskania suwerenności przez Polskę i powstania III Rzeczypospolitej.

Największym impulsem tamtych wydarzeń była sytuacja z 7 sierpnia 1980 roku. Pięć miesięcy przed osiągnięciem wieku emerytalnego, pracownica Stoczni Gdańskiej im. Lenina, a zarazem działaczka organizacji opozycyjnych, Anna Walentynowicz została dyscyplinarnie zwolniona z pracy. To wtedy wybuchł strajk w Stoczni Gdańskiej, który z czasem przekształcił się ogólnopolski.

– Oprócz spraw organizacyjnych trzeba było przygotować ich psychologicznie. Ponieważ było ich tylko trzech (Jerzy Borowczak, Ludwik Prądzyński i Bogdan Felski – przyp. red.), a pracowników kilkanaście tysięcy, spotykałem się z nimi kilka razy i tłumaczyłem, że nie mogą się oglądać na nikogo, muszą poprowadzić strajk, być zdecydowani, bo jeżeli inni zauważą, że się wahają, to nie pójdą za nimi – wspominał po latach Bogdan Borusewicz, jeden z przywódców strajku.

21 postulatów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, który później przekształcił się w Niezależny Samorządny Związek Zawodowy “Solidarność”, sformułowano w nocy z 16 na 17 sierpnia 1980 r. Listę wszystkich postulatów stworzyło wspólnie osiemnaście osób. Powstała na podstawie postulatów strajkujących zakładów pracy, po długich dyskusjach w gronie liderów strajku, m.in. Andrzeja i Joanny Gwiazdów, Bogdana Lisa, Aliny Pienkowskiej i Lecha Wałęsy. Ostatecznie zredagował je Bogdan Borusewicz. Zespół pracował całą noc, tworząc listę z kilku tysięcy propozycji, ponieważ każdy zakład przyłączający się do strajku przesyłał swoje.

Drewniane tablice z 21 postulatami trafiły w 2003 roku na światową listę dziedzictwa kulturowego UNESCO „Pamięć Świata”. Znajdują się na niej najważniejsze zabytki dokumentalne w dziejach ludzkości.

Listę otwierało żądanie utworzenia wolnych związków zawodowych. Pozostałe dotyczyły przestrzegania konstytucyjnych praw i wolności, zniesienia przywilejów partyjnych oraz poprawy warunków bytowych społeczeństwa.

Strajki na Pomorzu Zachodnim zakończyły się dzień wcześniej. W sobotę 30 sierpnia 1980 r. w świetlicy Stoczni Szczecińskiej im. Adolfa Warskiego władze komunistyczne podpisały porozumienie z przedstawicielami strajkujących załóg regionu. Dokument, który przeszedł do historii pod nazwą Porozumienia Szczecińskiego, w pierwszym punkcie mówił o powołaniu samorządnych związków zawodowych.