11 listopada – święto wszystkich Polaków
11 listopada to najważniejsze państwowe święto w Polsce. Okazja, aby przypomnieć, że 105 lat temu po 123 latach niewoli i rozbiorów Polska odzyskał niepodległość. Data jest umowną, przyjętą jako oficjalny Dzień Niepodległości w 1937 roku.
Nawiązuje do terminu zakończenia I wojny światowej w 1918 roku. To właśnie 11 listopada podpisano rozejm w Compiègne, który ostatecznie potwierdził klęskę Niemiec w wojnie, do Polski zaś w tym czasie powrócił Józef Piłsudski (dokładnie 10 listopada), któremu Rada Regencyjna przekazała naczelne dowództwo nad podległym jej Wojskiem Polskim.
„Po stu dwudziestu latach pękają kordony. Wolność, niepodległość, zjednoczenie, własne państwo” – pisał w 1918 r. Jędrzej Moraczewski. Pisał w wielkiej euforii Polaka, który doczekał się powrotu wolnej, niepodległej Rzeczypospolitej.
Zaistniała sytuacja międzynarodowa była dla Polski wyjątkowo korzystna. Cztery lata wcześniej, w chwili wybuchu I wojny światowej, Polacy mogli jedynie pomarzyć o tym, że w momencie jej zakończenia wszystkie trzy państwa zaborcze będą właściwie bezsilne.
Na przełomie października i listopada 1918 r. wobec rozpadu monarchii austro-węgierskiej i zapowiedzi bliskiej klęski Niemiec, Polacy coraz wyraźniej odczuwali, że odbudowa niepodległego państwa polskiego jest bliska.
Szansy danej przez historię nie zmarnowali. Sytuację polityczną w Warszawie zdynamizowało przybycie 10 listopada 1918 r. specjalnym pociągiem z Berlina uwolnionego z twierdzy magdeburskiej Józefa Piłsudskiego. Na Dworcu Głównym powitał go m.in. reprezentujący Radę Regencyjną książę Zdzisław Lubomirski.
Tuż po przybyciu do Warszawy Józef Piłsudski odbył rozmowy z członkami Rady Regencyjnej. Wtedy to właśnie zrezygnował z planowanego wyjazdu do Lublina, gdzie od trzech dni na wyzwolonych terenach działał Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele. Rząd ten zresztą na wiadomość o powrocie Piłsudskiego z Magdeburga oddał mu się do dyspozycji.
Tymczasem Generalny Gubernator gen. Hans von Beseler potajemnie opuścił miasto, a Polska Organizacja Wojskowa (POW) razem z żołnierzami Polskiej Siły Zbrojnej, będącej pod rozkazami Rady Regencyjnej, przystąpiły do rozbrajania stacjonujących w Warszawie oddziałów niemieckich. Na ogół akcja rozbrajania przebiegała bez walki, choć zdarzały się również ostre starcia. Do zaciętych walk doszło m.in. przy opanowywaniu Ratusza i Cytadeli.
11 listopada 1918 r. Rada Regencyjna „wobec grożącego niebezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego, dla ujednolicenia wszelkich zarządzeń wojskowych i utrzymania porządku w kraju” przekazała władzę wojskową i naczelne dowództwo wojsk polskich, jej podległych, Józefowi Piłsudskiemu.
Trzy dni później Rada Regencyjna rozwiązała się, oświadczając jednocześnie, iż „od tej chwili obowiązki nasze i odpowiedzialność względem narodu polskiego w Twoje ręce, Panie Naczelny Dowódco, składamy do przekazania Rządowi Narodowemu”.
Pierwsze obchody Święta Niepodległości jako święta państwowego, obchodzono w Polsce 11 listopada 1937 r. Ustanowiono je ustawą sejmową z 23 kwietnia 1937 roku, podpisaną przez prezydenta Ignacego Mościckiego. Podczas tamtych obchodów oprócz uroczystej parady – w stolicy zorganizowano m.in. zbiórkę funduszy na dozbrojenie armii, a w Parku Wolskim odsłonięto pomnik bohatera powstania listopadowego gen. Józefa Sowińskiego. Przed wybuchem II wojny światowej oficjalne obchody Święta Niepodległości odbyły się jeszcze tylko raz – 11 listopada 1938 r., w 20. rocznicę odzyskania przez Polskę suwerenności państwowej.
Opole wraz z pozostałą częścią Górnego Śląska pozostało niestety poza granicami odrodzonego państwa polskiego. Dla tysięcy Polaków (źródła niemieckie szacowały rodzimą ludność polską na Górnym Śląsku na ok. 400 tys. na 1,2 mln mieszkańców prowincji, szacunki polskie mówiły o grupie do nawet 800 tys., za: B. Linek „Dzielnica I Związku Polaków w Niemczech w polityce władz niemieckich, „Prawdy Polaków Manifestacja odwagi i wiary”, red. B. Kuświk, Opole – Poznań – Wrocław 2019) był to początek starań i walki o utrzymanie polskiego języka, tradycji i kultury.
W roku 1945 władze komunistyczne świętem państwowym uczyniły dzień 22 lipca, rocznicę ogłoszenia Manifestu PKWN. Święto Niepodległości 11 listopada przywrócono ustawą sejmową w 1989 roku.
PLAN OBCHODÓW W OPOLU
11 Listopada w Narodowe Święto Niepodległości prezydent Opola Arkadiusz Wiśniewski zaprasza na opolski rynek na Piknik Niepodległościowy. O godz. 13.30 w ramach rekonstrukcji historycznej odbędzie się przejazd Marszałka Józefa Piłsudskiego ulicą Koraszewskiego na Rynek. O 14.00 na scenie Zespół Pieśni i Tańca Opole zatańczy uroczystego poloneza, a kilka minut później Piknik zainaugurują prezydent Opola i Przewodniczący Rady Miasta. W programie wydarzenia:
Scena na Rynku:
- Występy Zespołu Pieśni i Tańca Opole
- Etiuda historyczna – „Józef Piłsudski bez patosu i wielkich słów”
- występy zespołów z MDK w Opolu
- Koncert Orkiestry Dętej z Białej
O godz. 17.00 koncert Zespołu KOMBII.
- Inne atrakcje na opolskim rynku:
• fotobudka z patriotycznymi akcentami
• Barwy Niepodległej – warsztaty plastyczne prowadzone przez nauczycieli z MDK Opolu dla mieszkańców, w tym wykonywanie biało – czerwonych wiatraczków, butonów, magnesów, orzełków z gliny, chorągiewek, malowanie buziek
• w trakcie imprezy rozdawane będą biało – czerwone chorągiewki oraz patriotyczne przypinki
• rogale marcińskie, kawa i herbata dla mieszkańców Opola
Warto również zobaczyć wystawę plenerową o kobietach spod znaku Rodła przygotowaną przez Archiwum Państwowe w Opolu i Galerię Sztuki Współczesnej pt. „Nieugięte w marzeniach o polskim Śląsku”.
