Rocznica Polskiego Państwa Podziemnego

W nocy z 26 na 27 września 1939 roku, tuż przed kapitulacją Warszawy, grupa oficerów z gen. Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim, zawiązała konspiracyjną organizację Służba Zwycięstwu Polski. W ten sposób powstało Polskie Państwo Podziemne – unikatowy w skali światowej tajny system władzy państwowych. Jedynej w skali globalnej organizacji, w której mimo terroru okupanta funkcjonowały wszystkie organy państwowe, zarówno cywilne, jak i wojskowe. Dzisiaj w Opolu uczciliśmy 84. rocznicę tamtego wydarzenia.

Na terenie całego kraju spontanicznie powstawały wtedy organizacje konspiracyjne, które zamierzały kontynuować walkę z okupantami. Budowa struktur podziemnych najsprawniej przebiegała w Generalnym Gubernatorstwie. Początkowo odczuwano też brak zawodowych kadr wojskowych. Wielu oficerów zginęło lub trafiło do niewoli.

Działalność gen. Tokarzewskiego spotkała się z niechęcią rządu RP na uchodźstwie, który obawiał się, że kierownictwo SZP znalazło się w rękach piłsudczyków. 13 listopada 1939 r. gen. Sikorski powołał komendanta głównego Związku Walki Zbrojnej, z siedzibą w Paryżu. Stanowisko komendanta ZWZ – organizacji wojskowej o charakterze apolitycznym i ogólnonarodowym – objął gen. Kazimierz Sosnkowski. Dowódcą na terenach okupowanych przez Niemcy został gen. Stefan Rowecki, a na obszar okupacji sowieckiej – gen. Tokarzewski-Karaszewicz, który jednak w czasie przekraczania granicy między strefami okupacyjnymi został aresztowany przez Sowietów.

Po ewakuacji rządu RP do Wielkiej Brytanii w czerwcu 1940 r. komendantem ZWZ na cały kraj mianowano Roweckiego. 14 lutego 1942 r. ZWZ przekształcono w Armię Krajową.  I tak oto Służba Zwycięstwu Polski, przemianowana następnie w Związek Walki Zbrojnej, a wreszcie w Armię Krajową, stała się największą podziemną armią w dziejach Europy i świata.